Ustekinumab jest skupieniem naukowych badań na przestrzeni ostatnich lat. Jest to całkowicie ludzkie przeciwciało monoklonalne IgG1κ, które docelowo łączy się z podjednostką białkową p40 ludzkich cytokin, zwłaszcza IL-12 i IL-23. Ma kluczowe zastosowanie w leczeniu chorób o podłożu immunologicznym, takich jak łuszczyca, łuszczycowe zapalenie stawów, choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Aby w pełni zrozumieć ten lek, poruszmy szczegółowo jego mechanizm działania i farmakokinetykę.
Mechanizm działania ustekinumabu
Ustekinumab jest precyzyjnie zaprojektowany, aby hamować aktywność ludzkich cytokin IL-12 i IL-23. Osiąga to cel przez zapobieganie wiązania p40 z receptorem białkowym IL-12Rβ1, który jest obecny na powierzchni komórek układu odpornościowego.
Ważne jest jednak zrozumienie, że ustekinumab nie jest w stanie interweniować w działanie cytokin IL-12 ani IL-23, które już połączyły się z receptorami IL-12Rβ1 na powierzchni komórek. Czyli, nie wpływa on na układ dopełniacza ani nie bierze udziału w zjawisku cytotoksyczności komórek z receptorami IL-12 i (lub) IL-23.
IL-12 i IL-23 są heterodimerycznymi cytokinami, które są produkowane przez aktywowane komórki prezentujące antygen, takie jak makrofagi i komórki dendrytyczne. Obydwie cytokiny pełnią kluczową rolę w odpowiedzi immunologicznej organizmu. IL-12 stymuluje komórki NK (naturalne komórki zabójcze) oraz różnicowanie komórek CD4+ T w kierunku fenotypu T helper 1 (Th1), natomiast IL-23 indukuje szlak T helper 17 (Th17). Odgrywają one istotną rolę w łuszczycy, łuszczycowym zapaleniu stawów, chorobie Crohna i wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
Farmakokinetyka ustekinumabu
Po podaniu dożylnej dawki zalecanej do indukowania leczenia, stężenie ustekinumabu w surowicy osiąga szczyt średnio 126,1 μg/ml u pacjentów z chorobą Crohna i 127,0 μg/ml u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Ustekinumab, po dożylnym podaniu, dystrybuuje się w organizmie z średnią objętością dystrybucji w fazie końcowej (Vz) od 57 do 83 ml/kg u pacjentów z łuszczycą. Jednakże, precyzyjny proces metabolizmu ustekinumabu w organizmie człowieka nie jest jeszcze w pełni zrozumiały.
Średni klirens ustekinumabu wynosi od 1,99 do 2,34 ml/dobę/kg po dożylnym podaniu pojedynczej dawki leku pacjentom z łuszczycą. Mediana okresu półtrwania (t1/2) ustekinumabu u pacjentów z łuszczycą, łuszczycowym zapaleniem stawów, chorobą Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wynosi około 3 tygodnie, w zakresie od 15 do 32 dni.
Podsumowanie
Ustekinumab jest lekiem o skomplikowanym, ale skutecznym mechanizmie działania. Jego kluczowa rola polega na wiązaniu z białkami o kluczowym znaczeniu dla odpowiedzi immunologicznej, co pozwala na skuteczne leczenie wielu chorób o podłożu immunologicznym. Jego farmakokinetyka, choć nie w pełni zrozumiana, pokazuje, że jest on efektywnie dystrybuowany i eliminowany z organizmu, co przekłada się na jego skuteczność w leczeniu.
Bibliografia
https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/stelara-epar-product-information_pl.pdf
